پیوند سرای نویسندگان، شاعران و هنرمندان سکولار دمکرات ایران

پیوند سرای نویسندگان، شاعران و هنرمندان سکولار دمکرات ایران

۱۳۹۴ آذر ۱۷, سه‌شنبه

سریال ایرانیِ "شهرزاد"، یا هنرِ آلوده به ارتجاع / پرتو نوری علا

شبکه نمایش خانگی، در ایران، که متعلق به بخش خصوصی است، نمایش سریال جدیدی به نام "شهرزاد"  را آغاز کرده است. این سریال را در یوتیوب و سایتهائی که فیلمها و سریالهای ترکی، هندی، کُرهای و.... پخش میکنند نیز، می توان دید.

یادداشتی بر سریال شهرزاد / پرتو نوری‎علا

من ۸ بخش اولیۀ سریال "شهرزاد" را دیدهام. (گویا کل سریال ۲۸ بخش است). چون تأکید من در این یادداشت بر همان زمان آغازین است، کاری به چگونگیِ پایان گرفتن آن ندارم. اما با دستکاریها و پنهان کاریهائی که در حوادث سیاسی و تاریخیِ همین آغاز سریال، اِعمال شده، میتوانم حدس بزنم در ادامه، به انقلاب، و سپس "حکومت اسلامی"ای که آیت الله کاشانی، سالها پیش از انقلاب ۱۳۵۷، وعدهاش را داده بود، و در دوره ما به دست خمینی، انجام شد، خواهد رسید.     

 سریال "شهرزاد" از نظر کشش داستانی، آفرینش شخصیتها، بویژه نقش زن، بازیهای درخشان هنرپیشگان، بویژه علی نصیریان، فیلمبرداری حرفهای و زیبا، و به لحاظ صحنه آرائی، بازسازی تهران قدیم، موسیقی و ترانه‏های زیبا، و... در ردیف سریالهای تماشائی ایرانی قرار گرفته است. (بگذریم از پوششهای مضحک مو و گردن زنان در عصر پهلوی!) این سریال بویژه به علت امکان نشان دادن سلطهگریِ حکومت پهلوی، موفق شده تا نابودیِ عشقی زیبا را به خوبی نشان دهد. البته از نظر من، ادیت "شهرزاد" مثل همه سریالها و فیلمهای ایرانی، کُند و گاه ملالآور است.

من از شرح داستان، میگذرم و تنها به حوادث تاریخی و سیاسیِ مُثله شدۀ آغاز سریال، میپردازم. گرچه شهرزاد سریالی تاریخی نیست، اما تهیه کنندگان آن، برای جلب تماشاچی (لابد) و گرفتن مجوز (حتماً)، کوشیدهاند تا بخش مهمی از تاریخ معاصر ایران، یعنی کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲علیه دولت دکتر مصدق، را، آن هم کژ و مژ، در حد ملاطی جذّاب برای سرهم کردن اجزاء داستان خود استفاده کنند.

سازندگان این سریال میکوشند به تماشاچی القاء کنند دولت دکتر مصدق، فقط توسط شاه و دربار به سرکردگیِ آمریکا و مشتی اوباش، چون شعبان بی‏مخ و نوچههایش، سرنگون شد. آنان همانند کبکی سر فرو برده در برف، عواملِ دیگرِ رخداد کودتا، یعنی خصومت آیتالله کاشانی نسبت به مصدق و ارتباط او با زاهدی، سرسپردگی اش به دربار، و حمایت از شاه و کودتا را پنهان میکنند. همچنین دستور شوروی به حزب توده، در عدم حمایت از دکتر مصدق، را بر ملا نمیکنند.

کاشانی از بنیاد با دمکراسی و مدرنیسمی که مصدق در پی استقرارش در ایران بود مخالفت می
ورزید و حتی برای جلوگیری از قدرت گرفتن مصدق و اجرای برنامههای دمکراتیکاش، به تدریج، در ارتباطی که با اردشیر زاهدی و دربار و آمریکا پیدا کرد، در زمرۀ مخالفان دکتر مصدق درآمد، و در روز کودتا، مانع شرکت مذهبیون علیه شاه شد و از شاه و سلطنت و کودتا حمایت کرد.

کاشانی، با ذهنیتی ارتجاعی، خواهان ادغام مذهب در دولت و استقرار حکومت اسلامی، بود. چیزی که مصدق بشدت با آن مخالفت می
ورزید و مانع دخالتهای کاشانی در تحریف قانون، میشد. تفکر ارتجاعیِ کاشانی را سالها بعد شاگرد و مرید او روحالله خمینی، توانست به‎قول خودش با "خدعه"، با  سوء استفاده از نارضایتی مردم نسبت به رژیم پهلوی، و صداقت و باور آنان به انقلاب، برای رسیدن به آزادی و دمکراسی، نقشۀ شوم خود را عملی سازد. 

رژیم اسلامی، پس از قدرت گرفتن، به شدت کوشید تا این قسمت از زندگی کاشانی، از تاریخ معاصر پنهان بماند. جالب توجه است که حتی خمینی، در ابتدای استقرار حکومت اسلامی
اش، مخالف دکتر مصدق و آزادیهائی بود که از جمله او برای زنان قائل شده بود، و رسماً مدرنیسم مصدق را "کفر" و خود او را لائیک و نیز "کافر" میخواند.

اما بعد از مدتی، از آنجا که محبوبیت دکتر مصدق، در میان توده
های مردم انکار ناپذیر بود، همچنین دولت او توسط شاه ساقط شده بود، به نفع خمینی بود که برای کوبیدن شاه، و توجیه روی کار آمدن رژیم اسلامی، نوشتن و گفتن در بارۀ مصدق را بلامانع بگذارد، و به دستور شخص او "کافر" بودن مصدق فراموش شد، و نویسندگان و هنرمندان آزاد گشتند از مصدق بگویند و بنویسند (البته مخالفت کاشانی با مصدق را پنهان کنند) یا مثل سریال "شهرزاد"، کودتا و سقوط دولت مصدق را تحریف شده، بازسازی کنند.

اما دیدن "شهرزاد"، آشکارا نشان میدهد سازندگان این سریال، تنها برای جلب تماشاچی بیشتر، با اطلاع از نقش مهم تاریخیِ دکتر مصدق و محبوبیت او در میان مردم، به نفع خود سود برده، و با دستکاری در مستندات سیاسی و تاریخی، نه تنها نقش کاشانی، فدائیان اسلام، و حتی حزب توده را در سقوط دولت دکتر مصدق پنهان و حذف کردهاند، که برای موجه نشان دادن استقرار "حکومت اسلامی"، توسط خمینی، تنها شاه و دربار را مقصر کودتا علیه دولت دکتر مصدق، معرفی مینمایند. و بر تغییر روش رهبران حزب توده علیه مصدق نیز سرپوش میگذارد.

بخوبی میدانم هنرمندی که میخواهد در رژیم اسلامی ایران اثری خلق کند، نمیتواند حقایقی که علیه رژیم است را در کار خود فاش نماید. اما قبول این واقعیت، به ما، به عنوان هنرمند، اجازه نمیدهد، تنها برای پیشبرد کار خود، به جعل و تحریف تاریخ، تاریخی که همعصر ماست و به همت محققین و نویسندگان، صدها سند مکتوب در باره آن، منتشر شده است، دست بزنیمو مانند خمینی و عُمالش، با "خدعه" و فریب، تاریخ جعلی برای فرزندان و آیندگانمان بسازیم.

سریال شهرزاد، در میان زیبائی های رنگ و تصویر و صحنه پردازی ها، از خود تاریخی جعل میکند که امروزِ رژیم را موجه و پایههای حکومتی تبعیض گذار و سراسر فساد و دروغ اسلامی را مستحکم گرداند.

اگر هنرمندی برای خلق اثر خود، میل به استفاده از حوادث تاریخی دارد، اما بخاطر شرایط سیاسی نمیتواند حقایق را بگوید، بهتر است از تخیل خود در آفرینش سود جوید. در سریال شهرزاد، همان طور که شخصیتها، و حوادث زندگی آنها، حتی اگر زمینههای واقعی داشته باشند، اما همه تخیلی و فرضیاند، میتوان تاریخ و شخصیتهای فرضی نیز ساخت. اما ظاهراً "حذف"، سادهترین راه است.

متأسفانه هنرِ آلوده به تحریف و تجارت، و مماشات با ارتجاع و فروگذاشتن حقایق، هنر نیست، بلکه زنگولههای پُر صدائی است بر گردنِ رَمههائی که افسارشان را قدرتمندان مرتجع به دست گرفتهاند. 


لس آنجلس / دسامبر ۲۰۱۵

۹ نظر:

اصغر. ب گفت...

بابا ایوالله، خانم دَمِت گرم. شِر کردم.

Unknown گفت...

ممنونم

Unknown گفت...

سبز باشيد

Unknown گفت...

این فقط یک سریال است . یک سریال عشقی که داستانش از زمان کودتای ننگین بیست و هشت مرداد آغاز می شود . داستان فیلم هم تخیلی است . حالا بیاییم تو این تخیلات تاریخ تعریف کنیم ؟!

پرتو نوری علا گفت...

آقای امین حاج بابای گرامی، کارگردانی که یک فیلم تخیلی می سازد خیلی بی جا می کند که عناصر واقعی، مثل شاه، دربار، کودتای 28 مرداد، رهبر بزرگ ایران دکتر محمد مصدق، و شخصیت معتبر ادبی فرهنگی تقی رفعت را در اثر تخیلی اش وارد می کند. می تواند از شخصیت های ساختگی و وقایع ساختگی استفاده کند. یا لااقل در آغاز کارش بگوید هر نوع تشابه اسمی، غیرعمدی و تصادفی بوده است.
آیا شما خوشتان می آید من یک داستان بنویسم و در آن شخصیتی لومپن و مفت خور و پا انداز باشد و من اسم آن شخصیت را بگذارم امین حاج بابا؟ به من جواب ندهید، بخودتان بگوئید بینی و بین الله با من چه خواهید کرد!

Unknown گفت...

یک سریال عشقی است که داستان تخیلی اش در دوران تاریخی خاص می گذرد . حالا شما خیلی دوست داری به ما لقب پا انداز بدی تا جاییتون خنک بشه ایراد نداره .خب شاید یائسگی جسمیتان به ادب و سوادتان هم سرایت کرده . صد رحمت به شریعتمداری و کیهانش . در ضمن چون شما ایران نیستی چیزهایی برایتان قابل درک نیست . مثل نیش و کنایه هایی که سریال به همین دوران کنونی می زند .شرایط پس از کودتای مرداد سی و دو بسیار شبیه به شرایط ایران در پس از انتخابات جنجالی سال 88 است . درام های این چنینی در تاریخ فیلم و سریال بسیار است . حالا شما ندیدی مشکل خودتون .

Unknown گفت...

یک سریال عشقی است که داستان تخیلی اش در دوران تاریخی خاص می گذرد . حالا شما خیلی دوست داری به ما لقب پا انداز بدی تا جاییتون خنک بشه ایراد نداره .خب شاید یائسگی جسمیتان به ادب و سوادتان هم سرایت کرده . صد رحمت به شریعتمداری و کیهانش . در ضمن چون شما ایران نیستی چیزهایی برایتان قابل درک نیست . مثل نیش و کنایه هایی که سریال به همین دوران کنونی می زند .شرایط پس از کودتای مرداد سی و دو بسیار شبیه به شرایط ایران در پس از انتخابات جنجالی سال 88 است . درام های این چنینی در تاریخ فیلم و سریال بسیار است . حالا شما ندیدی مشکل خودتون .

Hasan Samadpour گفت...

درود بر شما بانوی ایرانی

عبید سن خوزانی گفت...

اخیر ازکسی شنیدم اما یادم نمی آید کی بود. میگفت این سریال شهرزاد بسیارخوش قواره ساخته شده و هرجا که داستان حالت عاشقانه دارد بسیار زیبا و دلنشین ازآب درآمده اما به محض آنکه رنگ سیاسی میگیرد، داستان ناگهان افت میکند ای کاش کارگردان هرگز گرد سیاست دراین سریال بسیار لطیف که واقعا همه هنرمندان درآن نقش خود را عالی ایفا کرده اند، نمی رفت و داستان را درهمان حالت عاشقانه اش حفظ میکرد که درآن صورت میشد شهرزاد را با بهترین سریال ها برابر دانست.
منهم ازاین سریال بسیار خوشم آمده گرجه اکنون مدتی است که ازتماشای آن به سبب گرفتاریهای عدیده بازمانده ام، اما انصافا کارگردان ازتمام هنرمندان این سریال بازیهای بسیار عالی گرفته است. من واقعا از بزرگ آقا به شدت متنفر شده ام به سبب بازی بسیارعالی و بی نظیر نصیریان. به نظر این اسم بزرگ آقا برای نصریان ماندگار باشد کمااینکه در بزرگ داشت او نیز ازاین نام استفاده کرده و ازاو با نام بزرگ آقای سینما وتاترایران یاد شده بود. واقعا دست این هنرمندان و کارگردان درد نکند. اثریست به یاد ماندنی که ازقرار هنروگیشه را باهم دارد. البته امیدوارم اینگونه باشد و آنها به سبب ساختن این سریال با ارزش ازهستی ساقط نشده باشند.