دکتر هرمز میلانیان، زبانشناس برجسته و استاد زبان شناسی دانشگاه
تهران در 21 آبان 1393 در پاریس چشم از جهان فروبست. دکتر هرمزمیلانیان
تحصیلات خود را در رشتۀ زبانشناسی در دانشگاه سوربن به پایان رساند و از
شاگردان برجستۀ پروفسور آندره مارتینه بود.
"پیش سنگتراش دیدمش
آمده بود
تا اندازه هایش را بگیرند
آمده بود
تا اندازه هایش را بگیرند
برای آیندگان"
ژاک پره ور
اوایل بعد از ظهر از گورستان برگشتیم .گورستان « مون پارناس»که در وسط شهر پاریس قرار دارد و بسیاری از مشاهیر هنری و ادبی فرانسه از جمله بودلر ؛ موپاسان ژان پل سارترو سیمون دو بوآر در آنجا آرام گرفته اند ودر این سال ها ؛ایرانیان بسیاری ؛ فرهنگی ؛ هنری سیاسی و اجتماعی نیز؛ این گورستان آرامگاه ابدی آن ها شده است. روز چهار شنبه بیستم نوامبر – بیست وهفتم آبان- در زیر آسمان خاکستری وابر گرفته پاریس؛ گروهی از ایرانیان و فرانسوی ها در مون پارناس گردآمده بودند برای آخرین بدرود با « هرمز میلانیان » زبانشناس برجسته ی ایرانی ؛ استاد و مدیر پیشین زبان فارسی دانشگاه سوربن . مردی که از بنیانگذاران زبانشناسی در دانشگاه تهران بود؛شاگرد « آندره مارتینه » بزرگ ترین زبانشناس فرانسوی که هرمز مترجم آثار او به زبان فارسی بود ؛ زبانشناسی و زبان های باستانی در ایران درس میداد و بیشتر دانشجویانش حالا استادان زبانشناسی اند . به گفته ی لادن یکی از دخترانش : «برای من بابا یک روشنفکر واقعی بود یاد دادن و درس دادن برای او خیلی طبیعی بود ؛ نیاز طبیعی او بود در مورد زبانشناسی ؛ زبان فارسی و ساختن واژه های تازه …او دیدگاه های مهمی در زمینه ی زبانشناسی داشت . پدرم پس از بازگشت به ایران دچار افسردگی شدید شد بعد به پاریس برگشت و به همین دلیل افسردگی شدید پس از مدتی در خانه ی سالمندان زندگی می کرد؛ که دیگر مثل خانه خودش شده بود ؛ همچنان مقاومت و مبازه می کرد برای بازگشت به زندگی طبیعی و مرتب لغت می پرسید. در خانه سالمندان خیلی ها او را دوست داشتند و به او به خوبی می رسیدند با همه دوست شده بود و با آنها رابطه عاطفی داشت به ویژه با روانشناسش که ماهی دوبار هم را میدیدند.» هرمز میلانیان نه تنها یک زبانشناس برجسته و یک چهره ی فرهنگی تاثیر گذار بود ؛ یک دوست ؛ یک همسر و یک پدر خانواده هم بود . در مراسم آخرین بدرود نیز دوستان فرانسوی و ایرانی او حضور داشتند از میان ایرانیان و فرانسویان اهل فرهنگ و ادب نیز چهره هایی پروفسور ژیلبرت لازارنویسنده دیکسیونر فارسی فرانسه ؛ داریوش آشوری ؛ سیروس آموزگار ؛ محمد سحر ؛ و حمیده سیار دیده می شدند . زمانی که تابوت هرمز را می آورند عکس های او از زمان کودکی تا بزرگ سالی و دوران دوری و غربت در روی آن قرار داده شد زنان که لباس های سیاه پوشیده بودند و مردانی که دوست وفامیل بودند دور آن حلقه میزنند ؛ دخترانش لادن پونه و پاپلی از خاطراتشان از پدر باحسرت واشگ می گویند برادرش هومن نیز از خاطرات کودکی و شیطنت های آن دوران می گوید . بعد نوبت به پروفسور ژیلبر لازار می رسد زبانشناس ؛ ایران شناس واستاد پیشین سوربن : « ما بیش از چهل سال باهم کارکردیم؛ از فرهنگ فارسی فرانسه که هرمز میلانیان تمام متن کامل دستنویس راکلمه به کلمه بازخوانی کرد و نیز در کتاب دستور زبان فارسی معاصرکه توضیحات و حواشی برآن نوشت . به جز این همکاری ها او دوستی صمیمی بود خنده رو وشوخ طبع ؛ هرمزمیلانیان هم دوستم بود هم همکارم در زمینه های ایرانشناسی؛ از دست دادنش اندوه بزرگی ست .»بعد نوبت بدرود پایانی ست تابوت زبانشناس ایرانی در جایی قرار داده میشود که پیشتر همسر لادن داماد فرانسوی او در آن آرمیده و لادن می گوید:« پدرم با شوهر من بسیار دوست بودند و همدیگر را دوست داشتند و حالا در کنار هم قرار می گیرند .»
مراسم به پایان رسیده ؛ آسمان بالای مون پارناس همچنان خاکستری و
ابریست؛ باران هم نمی بارد؛ اما دلگیراست . با دوستم جهان و همسرش زیبا سیار از
گورستان مون پارناس بیرون میرویم تا به خانه ی پونه یکی از دختران هرمز برویم در
اتومبیل به دوستم می گویم :« هربار هنگام برگشتن از گورستان و خاکسپاری کسی که او
را دوست داریم و خاطرات بسیاری با او داریم فکر می کنم این بار هم نوبت ما نبود؛
ازاین رضایت احساس دلگیری می کنیم .»
================
================
دکترهرمز میلانیان، پس از بازگشت
به ایران ( 1344) در بنیاد فرهنگ ایران، به سرپرستی استاد پرویز ناتل خانلری
و سپس در فرهنگستان زبان ایران به سرپرستی استاد صادق کیا، به پژوهش در
تاریخ زبان فارسی پرداخت و مدتی مدیر گروه زبانشناسی و فرهنگ و زبان‌های باستانی
دانشگاه تهران بود.دکترمیلانیان عضو انجمن زبانشناسی پاریس و انجمن جهانی زبانشناسی
بود.ازاوکتاب ها ومقالات ارزنده ای منتشرشده،ازجمله:
-زبانشناسی (مجموعه
مقالات)، هرمز میلانیان و رضا سیدحسینی، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد
اسلامی، ۱۳۸۳
-کزین برتر اندیشه برنگذرد، هرمز
میلانیان و محمدحسن جلیلی، تهران، 1382
-ترجمه«تراز دگرگونی‌های آوایی:
جستاری در واج‌شناسی درزمانی»، اثر آندره مارتینه، تهران: انتشارات هرمس ،1380
-«مبانی زبانشناسی عمومی: اصول و روش‌های
زبانشناسی نقشگرا»، اثر آندره مارتینه، تهران: انتشارات هرمس ،1380
درگذشت دکتر هرمز میلانیان، بی تردید،
ضایعهء بزرگی درعرصهء فرهنگ و زبانشناسی ایران باستان است.در مراسم
بزرگداشت هرمز میلانیان در تهران برخی از استادان زبان و ادب پارسی مانند
احمد سمیعی گیلانی، ژاله آموزگار، محمدرضا باطنی و هوشنگ رهنما از خدمات
علمی این استاد پیشکسوت زبان شناس یادکردند.
خبرخوان
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر