زاون قوکاسیان، منتقد سینما، در ایران – اصفهان، درگذشت

زاون قوکاسیان، از منتقدان برجسته سینمای ایران که چند فیلم نیز در کارنامه هنری خود دارد، ظهر روز جمعه یکم اسفند ماه در ۶۵ سالگی در خانه‌اش در اصفهان دیده از جهان فروبست.

زاون به بیماری سرطان معده مبتلا بود، پنج ماه گذشته را در بیمارستان «آ.کا.ها»ی وین تحت درمان قرار داشت و در همین شهر در شهریورماه گذشته تحت عمل جراحی معده قرار گرفت تا این‌که ۷ بهمن‌ماه به زادگاهش اصفهان بازگشت.

قوکاسیان بلافاصله پس از بازگشت به ایران به بیمارستان منتقل شد و تحت آزمایش‌های عمومی قرار گرفت. او از حدود ۱۰ روز پیش به خانه‌اش منتقل شده بود.

زاون قوکاسیان متولد ۱۳۲۹ اصفهان و فارغ‌التحصیل شیمی از دانشگاه اصفهان بود. مادرش آدا آتایان، در جوانی از سینما دوستانی بود که در دهه ۳۰ خورشیدی هفته‌ای چند شب به سینه‌کلوب تازه تأسیس‌شده‌ای در اصفهان می‌رفت و در همان زمان، زاون را به سینما و مجله‌های سینمایی علاقه‌مند کرد.

علاقه زاون به سینما ادامه داشت تا این‌که در سال ۱۳۴۸ آربی آوانسیان، از فیلمسازان مؤلف ایران، برای فیلمبرداری فیلم «چشمه» به اصفهان سفر کرد و زاون نیز به سر صحنه فیلمبرداری او رفت. نخستین آشنایی او با آوانسیان بر او تأثیر گذاشت و همین موجب شد تا کار تحقیق و تألیف کتاب‌های سینمایی خود را از سال ۱۳۵۰، با نگارش کتابی درباره فیلم «چشمه» آغاز کند.

قوکاسیان در سال ۱۳۵۰ فیلمسازی آماتور را نیز با فیلم‌های ۸ میلیمتری در سینمای آزاد آغاز کرد و سپس مدتی سرپرست سینمای آزاد اصفهان شد. 

از آثار سینمایی او می‌توان به فیلم‌های «همه فرزندان من»، «در فلق»، «عروس کهن»، «عزای آینه»، «فصلی دیگر»، «حاج شیوان»، «موزه من جلفا» و «نقش خیال» اشاره کرد.

او در برخی از این فیلم‌ها یا هنرمندان ارمنی یا آیین و مراسم ارمنی‌های ساکن ایران را معرفی کرده است.

قوکاسیان حدود ۲۴ کتاب درباره سینماگران مختلفی همچون عباس کیارستمی (فیلمساز)، بهرام بیضایی (فیلمساز)، بهمن فرمان‌آرا (فیلمساز)، خسرو سینایی (فیلمساز)، گلاب آدینه (بازیگر)، فاطمه معتمدآریا (بازیگر)، جمشید ارجمند (منتقد فیلم)، مسعود جعفری جوزانی (فیلمساز)، مسعود کیمیایی (فیلمساز) و… نوشته است.

دو کتاب زاون قوکاسیان، یکی درباره زندگی و آثار ارحام صدر، بازیگر و فیلمساز قدیمی ایران و همشهری‌ او، و دیگری به‌ نام «بردی از یادم» درباره لورتا نوشین، بازیگر تئاتر و همسر عبدالحسین نوشین از بنیانگذاران تئاتر نوین ایران، در مدتی که وی در اتریش بستری بود آماده چاپ شدند و به‌زودی منتشر خواهند شد.

داوری جشنواره‌های مختلف سینمایی در ایران، اتریش، ایتالیا و ارمنستان، و نگارش صدها مقاله، یادداشت و نقد سینمایی بخش‌های دیگری از کارنامه او در طول ۴۳ سال فعالیت به‌عنوان منتقد سینما به شمار می‌روند.

عمده‌ترین کارهای او را می‌توان در چهار عرصه پژوهش در تاریخ شفاهی، مستندسازی، گردآوری یا تألیف کتاب و آموزش خلاصه کرد. زاون قوکاسیان در دانشگاه‌های سوره تهران و سپهر اصفهان تدریس نیز می‌کرد.

او همواره کوشید از تجربه پژوهشگران و فیلمسازان پیشین در رشد نسل امروز بهره گیرد یا از آنان تجلیل کند.

در مدتی که قوکاسیان در اتریش بستری بود، گروهی از سینماگران و هنرمندان ایرانی، از جمله عباس کیارستمی، اصغر فرهادی، بهروز حشمت، آرش ریاحی، فرهاد ورهرام و فاطمه معتمدآریا با او دیدار کردند.

پیکر زاون قوکاسیان در سردخانه قبرستان ارامنه اصفهان نگهداری می‌شود تا برای خاکسپاری او تصمیم‌گیری شود. احتمالاً پیکر قوکاسیان در قبرستان ارامنه در اصفهان، در کنار پدر و مادرش به خاک سپرده خواهد شد.

دست اندرکاران پیوند سرا، نبودِ این منتقد برجسته سینما و سازنده فیلم را به خانواده، دوستان و هنرمندان ایرانی تسلیت می گوید.

برگرفته از سایت زمانه

۰۱ اسفند ۱۳۹۳