درست چند ماه پس از اعلان مشروطیت، "انجمن
نسوان تبریز" به عنوان نخستین انجمن زنان ایران، در تبریز تأسیس شد، این نخستین گام در راه فعالیت
متشکل زنان ایران بود.
افتخار بنیان نهادن این انجمن به نام صاحب سلطان خانم همسر میرزا
ابراهیم خان شرف الدوله (نماینده اعیان تبریز در دوره اول مجلس شورای ملی) و مادرش
حاجیه رقیه سلطان خانم که هر دو از زنان باسواد زمان خود بودند، ثبت شد.
یحیی ذکاء در شرح حال و بیان نقش فعال این دو بانو در تشکیل انجمن نسوان تبریز، می‌نویسد:
«بانو صاحب سلطان خانم همسر شرف الدوله، دختر ارشد حاجی ميرزا علی اعيان تاجر تبريزی است. مادر اين خانم حاجی رقيه سلطان خانم دختر ميرزا محمد تقی بود... رقيه سلطان خانم از زنان سرشناس و متشخص تبريز بود و بيشتر مردم تبريز شخصاً اين خانم را مي‌شناختند و به او احترام بسياری قائل بودند و از او حرف شنوی داشتند...
صاحب سلطان خانم در دامن اين مادر تربيت شده، ... علاوه بر خواندن، داراي خط و ربط نيز بود...{وی} اندکي روسی هم می‌دانسته است... این مادر و دختر در روزهایی که شور میهن دوستی و ترقی خواهی و آزادی طلبی در میان تبریزیان بالا گرفته بود و بدان سبب انجمن ملی تبریز بنیاد یافته، در کارهای شهر و ایالت مشورت و رهنمایی می‌کرد، تصمیم می‌گیرند که آنان نیز حرکتی در میان زنان تبریز به وجود آورده...
لذا نخستین {انجمن زنان} را در ایران، در شهر تبریز بنیاد نهاده و دعوتی از بانوان مشخص شهر و زنان ثروتمند، مالکان و اعیان و تجار و علما و طبقات دیگر مردم به عمل می‌آورند... و اولین جلسه آن را در خانه خودشان در نزدیکی مسجد اندلیبی‌ها برپا کرده...»
بدین ترتیب اولین جوانه انجمن‌های زنان ایرانی با اهدافی چون تشویق زنان به مشارکت بیشتر در کارهای اجتماعی و کمک به اقتصاد ایران از خاک تبریز سر برآورد:
«... آنها را از انزواگزینی و خانه نشینی و عقب ماندگی و پرداختن به پخت و پز و بچه‌داری تنها به درآورده و در کارهای اجتماعی با مردان همگام سازند و آنها را وادارند از ولخرجی و اسراف و تبذیر و فزون جویی بازداشته و تحریض به سادگی و خرید کالاهای وطنی و کمک به اقتصاد مملکت و اینگونه مسائل نمایند...»
فعاليت هاي اين زنان با مخالفت برخی از شخصیت های مذهبی تبریز نيز مواجه شده است. ذکاء در این باره می‌نویسد: «يکي از متشخصين تبريز وقتی از تشکيل اين انجمن {نسوان تبریز} در خانه حاجی ميرزا علی آقا و رقيه سلطان خانم مطلع شده بود، گفته بود بايد آن خانه را بر سر صاحبانشان خراب کنند. برخی از مراجع مذهبی آن زمان به ویژه حاج میرزا حسن مجتهد بزرگ تبریز نیز به شدت با شکل‌گیری انجمن نسوان مخالفت می‌کردند.»
«بانو صاحب سلطان خانم همسر شرف الدوله، دختر ارشد حاجی ميرزا علی اعيان تاجر تبريزی است. مادر اين خانم حاجی رقيه سلطان خانم دختر ميرزا محمد تقی بود... رقيه سلطان خانم از زنان سرشناس و متشخص تبريز بود و بيشتر مردم تبريز شخصاً اين خانم را مي‌شناختند و به او احترام بسياری قائل بودند و از او حرف شنوی داشتند...
صاحب سلطان خانم در دامن اين مادر تربيت شده، ... علاوه بر خواندن، داراي خط و ربط نيز بود...{وی} اندکي روسی هم می‌دانسته است... این مادر و دختر در روزهایی که شور میهن دوستی و ترقی خواهی و آزادی طلبی در میان تبریزیان بالا گرفته بود و بدان سبب انجمن ملی تبریز بنیاد یافته، در کارهای شهر و ایالت مشورت و رهنمایی می‌کرد، تصمیم می‌گیرند که آنان نیز حرکتی در میان زنان تبریز به وجود آورده...
لذا نخستین {انجمن زنان} را در ایران، در شهر تبریز بنیاد نهاده و دعوتی از بانوان مشخص شهر و زنان ثروتمند، مالکان و اعیان و تجار و علما و طبقات دیگر مردم به عمل می‌آورند... و اولین جلسه آن را در خانه خودشان در نزدیکی مسجد اندلیبی‌ها برپا کرده...»
بدین ترتیب اولین جوانه انجمن‌های زنان ایرانی با اهدافی چون تشویق زنان به مشارکت بیشتر در کارهای اجتماعی و کمک به اقتصاد ایران از خاک تبریز سر برآورد:
«... آنها را از انزواگزینی و خانه نشینی و عقب ماندگی و پرداختن به پخت و پز و بچه‌داری تنها به درآورده و در کارهای اجتماعی با مردان همگام سازند و آنها را وادارند از ولخرجی و اسراف و تبذیر و فزون جویی بازداشته و تحریض به سادگی و خرید کالاهای وطنی و کمک به اقتصاد مملکت و اینگونه مسائل نمایند...»
فعاليت هاي اين زنان با مخالفت برخی از شخصیت های مذهبی تبریز نيز مواجه شده است. ذکاء در این باره می‌نویسد: «يکي از متشخصين تبريز وقتی از تشکيل اين انجمن {نسوان تبریز} در خانه حاجی ميرزا علی آقا و رقيه سلطان خانم مطلع شده بود، گفته بود بايد آن خانه را بر سر صاحبانشان خراب کنند. برخی از مراجع مذهبی آن زمان به ویژه حاج میرزا حسن مجتهد بزرگ تبریز نیز به شدت با شکل‌گیری انجمن نسوان مخالفت می‌کردند.»
منبع: سایت مهرخانه
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر